Εισαγωγή:

Ο έρπης ζωστήρας είναι μια ιογενής λοίμωξη που χαρακτηρίζεται από επώδυνο εξάνθημα με φυσαλίδες.

Προκαλείται από τον ιό της ανεμοβλογιάς-ζωστήρα, τον ίδιο ιό που προκαλεί την ανεμοβλογιά. Αφού ένα άτομο μολυνθεί και αναρρώσει από την ανεμοβλογιά - συνήθως στην παιδική ηλικία - ο ιός μπορεί να παραμείνει αδρανής στο σώμα για χρόνια και να επανενεργοποιηθεί αργότερα στη ζωή του προκαλώντας έρπητα ζωστήρα. Αν και οποιοσδήποτε που πέρασε ανεμοβλογιά μπορεί να αναπτύξει έρπητα ζωστήρα, είναι πιο συχνός σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας και άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.

Συμπτώματα:

Το χαρακτηριστικό σύμπτωμα του έρπητα ζωστήρα είναι ένα επώδυνο ερυθρό εξάνθημα με φυσαλίδες που συρρέουν. Συνήθως εμφανίζεται στη μία πλευρά του σώματος, συχνά σε μία μόνο λωρίδα σαν ζώνη, ή και του προσώπου. Άλλα κοινά συμπτώματα μπορεί να είναι:

• Πόνος, αίσθημα καύσου ή μυρμήγκιασμα που μπορεί να προηγηθούν του εξανθήματος
• Κνησμός
• Πυρετός
• Πονοκέφαλος

Οι φυσαλίδες κάποια στιγμή σπάνε, ξεραίνονται και σχηματίζουν μια κρούστα. Το εξάνθημα διαρκεί συνήθως δύο έως τέσσερις εβδομάδες και μπορεί να συνοδεύεται από έντονο πόνο ο οποίος μπορεί να επιμείνει πολύ μετά την υποχώρηση του εξανθήματος οποτε χαρακτηρίζεται μεθερπητική νευραλγία.

Αιτία:

Ο ιός της ανεμοβλογιάς-ζωστήρα, που προκαλεί τόσο την ανεμοβλογιά όσο και τον έρπητα ζωστήρα ανήκει στην οικογένεια των ερπητοϊών. Μεταδίδεται μέσω της επαφής με το υγρό που περιέχουν οι φυσαλίδες της ανεμοβλογιάς ή του έρπητα ζωστήρα όταν αυτές σπάνε. Αν κάποιο ανεμβολίαστο άτομο (συνήθως βρέφος) μολυνθεί με τον ιό θα αναπτύξει ανεμοβλογιά. Ενήλικες γεννημένοι μετά το 1990 συνιστάται να εμβολιάζονται έναντι της ανεμοβλογιάς αν δεν έχουν εμβολιαστεί στην παιδική τους ηλικία.

Αφού ένα άτομο αναρρώσει από την ανεμοβλογιά ο ιός μπορεί να παραμείνει αδρανής σε νευρικά κύτταρα κοντά στο νωτιαίο μυελό και τον εγκέφαλο. Χρόνια αργότερα ο ιός μπορεί να επανενεργοποιηθεί και να ταξιδέψει κατά μήκος των νευρικών ινών προς το δέρμα προκαλώντας έρπητα ζωστήρα.

Διάφοροι παράγοντες μπορούν να πυροδοτήσουν την επανενεργοποίηση του ιού της ανεμοβλογιάς-ζωστήρα όπως:

• Γήρανση: Ο κίνδυνος εμφάνισης έρπητα ζωστήρα αυξάνεται με την ηλικία, ιδιαίτερα μετά την ηλικία των 50 ετών.
• Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα: Καταστάσεις ή φάρμακα που αποδυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης έρπητα ζωστήρα.
• Στρες: Το συναισθηματικό ή σωματικό στρες μπορεί να αποδυναμώσει το ανοσοποιητικό σύστημα και να πυροδοτήσει την επανενεργοποίηση του ιού.
• Ορισμένες ασθένειες: Ασθένειες όπως ο καρκίνος ή το HIV/AIDS μπορούν να αποδυναμώσουν το ανοσοποιητικό σύστημα και να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης έρπητα ζωστήρα.

Επιπλοκές:

• Μεθερπητική νευραλγία: Ο πόνος του εξανθήματος στους περισσότερους ανθρώπους διαρκεί περίπου έναν μήνα’ σε κάποιους όμως μπορεί να διαρκέσει 3 μήνες ή περισσότερο και να είναι ιδιαίτερα ενοχλητικός. Στην περίπτωση αυτή χρειάζεται ειδική αγωγή.
• Απώλεια όρασης: Η προσβολή του οφθαλμού ή της περιοχής γύρω από αυτόν από έρπη ζωστήρα μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια όρασης αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως από οφθαλμίατρο.
• Δερματικές λοιμώξεις: Οι φυσαλίδες μπορεί να επιμολυνθούν με βακτήρια αν δεν αντιμετωπιστούν σωστά.
• Νευρολογικές επιπλοκές: Παράλυση νεύρων, μηνιγγοεγκεφαλίτιδα κ.α. σε σπάνιες περιπτώσεις.

Θεραπεία:

Η θεραπεία για τον έρπητα ζωστήρα στοχεύει στη μείωση της σοβαρότητας και της διάρκειας των συμπτωμάτων και στην πρόληψη των επιπλοκών.

• Αντιιικά φάρμακα: Βαλακικλοβίρη, βριβουδίνη και φαμσικλοβίρη μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της σοβαρότητας και της διάρκειας του εξανθήματος και της μεθερπητικής νευραλγίας εάν ξεκινήσουν εντός 72 ωρών από την εμφάνιση του εξανθήματος.
• Παυσίπονα: Ιβουπροφαίνη ή ακεταμινοφαίνη μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση του πόνου και της δυσφορίας.
• Τοπικές θεραπείες: Λοσιόν καλαμίνης ή κρέμα καψαϊκίνης μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση του δέρματος και στη μείωση του κνησμού.
• Κορτικοστεροειδή: Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να συνταγογραφηθούν κορτικοστεροειδή για τη μείωση της φλεγμονής και του πόνου.

Εκτός από τα φάρμακα η διαχείριση των συμπτωμάτων του έρπητα ζωστήρα μπορεί να βοηθηθεί με:

• Ξεκούραση
• Δροσερές κομπρέσες
• Φαρδιά ρούχα
• Καλή υγιεινή

Πρόληψη:

Ο καλύτερος τρόπος για την πρόληψη του έρπητα ζωστήρα είναι να εμβολιαστείτε. Το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα, το οποίο συνιστάται για ενήλικες ηλικίας 60 ετών και άνω, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης έρπητα ζωστήρα και μεθερπητικής νευραλγίας.

Από το 2023 κυκλοφορεί νέο εμβόλιο αδρανοποιημένο ανασυνδυασμένο RZV (Shingrix), το οποίο χορηγείται σε δύο δόσεις με μεσοδιάστημα δύο μηνών (ο εμβολιασμός θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί το αργότερο σε μεσοδιάστημα 6 μηνών από την πρώτη δόση).

Τα άτομα με προηγούμενο εμβολιασμό με το ζώντα εξασθενημένο ιό ZVL (Zostavax) μπορούν να λάβουν το νέο αδρανοποιημένο ανασυνδυασμένο εμβόλιο (RΖV). Το νέο εμβόλιο είναι ασφαλές και αποτελεσματικό όταν χορηγείται ένα χρόνο μετά από νόσηση από έρπητα ζωστήρα και 5 ή περισσότερα χρόνια μετά από προηγούμενο εμβολιασμό με ZVL. Αν και δεν υπάρχουν σαφή δεδομένα, σε άτομα ηλικίας άνω των 70 ετών το διάστημα των 5 ετών μετά από προηγούμενο εμβολιασμό μπορεί να συντομευτεί.

Το νέο RZV εμβόλιο μπορούν να το λάβουν και άτομα ηλικίας 18 ετών και άνω με ανοσοκαταστολή (συμπεριλαμβανομένων ασθενών με HIV) με συνιστώμενο μεσοδιάστημα 1-2 μηνών.

Εκτός από τον εμβολιασμό η διατήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, η διαχείριση του στρες και η αποφυγή στενής επαφής με άτομα που έχουν ενεργό έρπητα ζωστήρα μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης της νόσου.

Συμπέρασμα:

Ο έρπης ζωστήρας είναι μια επώδυνη ιογενής λοίμωξη που προκαλείται από τον ιό της ανεμοβλογιάς-ζωστήρα. Αν και ο οποιοσδήποτε που πέρασε ανεμοβλογιά μπορεί να αναπτύξει έρπητα ζωστήρα, είναι πιο συχνός σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας και σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Η θεραπεία για τον έρπητα ζωστήρα αποσκοπεί στη μείωση της σοβαρότητας και της διάρκειας των συμπτωμάτων και στην πρόληψη των επιπλοκών. Ο καλύτερος τρόπος για την πρόληψη του έρπητα ζωστήρα είναι να εμβολιαστείτε. Εάν εμφανίσετε συμπτώματα έρπητα ζωστήρα, όπως επώδυνο εξάνθημα με φυσαλίδες, είναι σημαντικό να επισκεφτείτε το γιατρό σας το συντομότερο δυνατόν για διάγνωση και θεραπεία.